Chương 11: Chu Ân
Lai bị tước quyền lãnh đạo kinh tế
Nôn nóng muốn làm lãnh tụ cách mạng
thế giới, Mao Trạch Đông quyết tâm phát động phong trào Đại tiến vọt, làm cho
kinh tế nông nghiệp lạc hậu Trung Quốc xuất hiện “kỳ tích” trong thời gian
ngắn. Qua phong trào chống phái hữu, các đảng phái dân chủ và những người trí
thức đã bị áp chế, chẳng còn ai dám nói gì. Vấn đề hiện nay là làm thế nào
thống nhất tư tưởng và ý chí của cán bộ toàn đảng, từ trung ương tới cấp xã.
Nhưng Mao vấp phải một trở ngại lớn là Chu Ân Lai và bộ máy chính quyền do
ông lãnh đạo. Thủ tướng Chu Ân Lai là người có tài kinh bang tế thế, nhà lãnh
đạo, tổ chức và quản lý kinh tế kiệt xuất. Ông chủ trương tôn trọng các qui
luật kinh tế lượng sức mà làm, cân bằng tổng hợp, vững bước đi lên được các
Phó thủ tướng Trần Vân, Lý Tiên Niệm, Bạc Nhất Ba… ủng hộ. Không áp chế những
người này, thì đừng mong gì thực hiện “Đại tiến vọt”.
Nửa đầu năm 1958. Mao liên tiếp
triệu tập các hội nghị Hàng Châu, Nam Nính, Thành Đô, Vũ Hán… rồi Đại hội 8
kỳ 2, với chủ đề phê phán những người phản đối làm liều chống bảo thủ hữu
khuynh, ép Chu Ân Lai kiểm điểm, gạt bỏ những ý kiến đúng đắn phù hợp qui
luật kinh tế khách quan của Chu, mở rộng đường thực hiện trong toàn đảng
đường lối chủ nghĩa xã hội không tưởng tả khuynh của Mao với đặc điểm làm
liều. “Tội chứng” chủ yếu đề phê phán Chu là báo cáo của ông tại Hội nghị
Trung ương 2 khoá 8 tháng 11-1956.
Tại Hội nghị Nam Ninh ngày
16-1-1958, trước mặt mọi người, Mao bảo Chu: “Chẳng phải ông phản đối làm
liều đó sao? Tôi chống lại những ai phản đối làm liều”.
Tối 19-1, Chu Ân Lai kiểm điểm,
thừa nhận phản đối làm liều là sai lầm hoàn toàn đi ngược lại phương châm
“xúc tiến” của Mao, và xin nhận trách nhiệm chủ yếu đối với sai lầm trên.
Đến Hội nghị Thành Đô tháng 3-1958,
Mao đưa ra khẩu hiệu “loại bỏ mê tín, giải phóng tư tưởng”, và đường lối
chung “Dốc hết lòng hăng hái, phấn đấu vươn lên hàng đầu xây dựng chủ nghĩa xã
hội nhiều, nhanh, tốt rẻ“. Mao nói rất nhiều về “tính đúng đắn và sự cần
thiết” của sùng bái cá nhân.
Đại hội 8 kỳ 2 họp từ 5 đến 23-5
tại Bắc Kinh. Về dự có 977 đại biểu chính thức, 389 khách mời, bao gồm một số
Bí thư Huyện uỷ và cấp tương đương, Bí thư Đảng uỷ các xí nghiệp lớn do các
tỉnh và thành phố trực thuộc lựa chọn. Mao Trạch Đông chủ trì, Lưu Thiếu Kỳ
đọc báo cáo công tác. Kỳ họp chính thức đưa ra đường lối chung, chính thức
tuyên bố khởi đầu phong trào “Đại tiến vọt”.
Chu Ân Lai hiểu rõ kiểm điểm trong
phạm vi lớn như thế có nghĩa là công khai tuyên bố từ chức Thủ tướng. Ông quá
hiểu Mao Trạch Đông, sau khi tiến vào Bắc Kinh, quan hệ đồng chí và chiến hữu
giữa ông và Mao đã chấm dứt, bắt đầu quan hệ vua tôi. Lệnh do Mao ban, công
việc do Chu làm, tuy dưới một người và trên vạn người, nhưng làm bạn với vua
như chơi với hổ, có thể bị hổ ăn thịt bất cứ lúc nào, nên ông cực kỳ thận
trọng. Trước mắt Chu có ba con đường. Toàn bộ nền kinh tế quốc dân đang lồng
lên như con ngựa hoang, có thể lượng trước những nguy hiểm, là thủ tướng ông
phải thuyết phục Mao, nhưng chưa chắc người ta đã hiểu ý tốt của mình, mà ông
rất có thể bị qui là đại biểu của đường lối cơ hội hữu khuynh, đại diện cho
phái hữu và giai cấp tư sản. Không thể đi theo con đường này. Con đường thứ
hai là từ chức Thủ tướng, không kiểm điểm trái với lòng mình để lịch sử chứng
minh ai đúng ai sai. Như vậy chẳng khác gì chơi bài ngửa với Mao Trạch Đông.
Mao đã dám chỉ con hươu bảo là con ngựa, đổi trắng thay đen, trong đảng cũng
không hiếm gì kẻ mưu toan xu nịnh, tâng bốc Mao để ngoi lên, như vậy mình sai
sẽ bị lật đổ mình đúng càng bị lật đổ nhanh hơn, Cón đường cuối cùng là kiểrn
điểm trái với lòng mình, lấy Mao làm tiêu chuẩn đúng sai, theo sát Mao, giữ
sự nhất trí về đường lối và chính sách. Sau này nếu xảy ra rối loạn, Chu lại
đứng ra nhận trách nhiệm về mình, chấn chỉnh tình hình, đặt Mao ở tuyến hai
“vĩnh viễn đúng đắn”. Tư duy của Chu dừng lại ở điểm thứ ba này. Ông gọi thư
ký riêng Phạm Nhược Ngu đến đêm khuya thanh vắng, ông nói câu nào, thư ký ghi
lại câu đó nói rất chậm, có lúc mấy phút liền chẳng nói được câu nào. Bản
kiểm điểm viết xong, ông cân nhắc sửa từng câu một, rồi gửi Mao Trạch Đông và
các uỷ viên thường trực Bộ Chính trị. Qua mấy ngày, Mao gửi lại sau khi xoá
bớt hoặc sửa cho nhẹ đi một số câu chữ quá nặng, hạn chế tính chất của vấn đề
trong phạm vi nhận thức, hình như Mao không có ý định thay Thủ tướng. Chu
hiểu rằng việc Mao ép mình kiểm điểm lần này cũng như đã làm với Lưu Thiếu Kỳ
tại Hội nghị Trung ương 4 khoá 7, bởi Mao cho rằng làm như vậy là tuyệt đối
cần thiết để củng cố địa vị lãnh tụ của ông ta, chỉ cần Lưu vá Chu không đứng
ra phản đối, thì toàn Đảng chỉ có thể đi theo Mao.
Trong tâm trạng rất phức tạp, Chu
Ân Lai đã đọc bản kiểm điểm trước hội nghị. Ông thừa nhận sai lầm của mình là
nghiêm trọng, nguồn gốc tư tưởng là mắc bệnh chủ quan, siêu hình, giáo điều
kinh nghiệm. Ông ca ngợi Mao Trạch Đông đại diện cho chân lý, là người không
bao giờ mắc sai lầm, kêu gọi mọi người học tập tư tưởng, tác phong, phương pháp
làm việc, các tác phẩm và các chỉ thị của Mao. Ngày 25-5, theo đề nghị của
Mao. Hội nghị Trung ương 5 khoá 8 đã bầu Lâm Bưu làm Phó chủ tịch đảng, Kha
Khánh Thi, Lý Tỉnh Tuyền và Đàm Chấn Lâm làm uỷ viên Bộ Chính trị. Trong đảng
lan truyền tin Kha Khánh Thi (Bí thư Thành uỷ Thượng Hải) sẽ lên làm Thủ
tướng. Chu Ân Lai đệ đơn từ chức, Bành Đức Hoài cũng xin thôi chức Bộ trưởng
quốc phòng. Ngày 9-6-1958, Mao triệu tập cuộc họp Thường vụ Bộ chính trị thảo
luận vấn đề trên. Lưu Thiếu Kỳ, Chu Đức, Trần Vân, Đặng Tiểu Bình nhất trí
giữ hai ông lại, Hội nghị quyết định hai ông tiếp tục giữ cương vị công tác
cũ.
Mao Trạch Đông biết rõ Chu Ân Lai
là người có lương tâm, mà dựa vào một thủ tướng có lương tâm thì không thể
hoàn thành nhiêm vụ lịch sử Đại tiến vọt. Khi ấy, Mao đã quyết tâm tước đoạt
nông dân tới mức tối đa, tập trung lương thực trong tay để chi viện cách mạng
thế giới, khiến ông ta trở thành lãnh tụ vĩ đại của Phong trào cộng sản quốc
tế.
Mao phải đích thân ra tuyến một chỉ
đạo sản xuất công nông nghiệp, tổ chức và chỉ huy Đại tiến vọt. Không thể
cách chức Thủ tướng Chu, Mao liền thực thi nhiều động tác nhỏ để vô hiệu hoá
ông. Trước hết. Mao thành lập 5 tổ trực thuộc Bộ Chính trị và Ban Bí thư:
1. Tổ kinh tế-tài chính gồm 12
người, do Trần Vân làm Tổ trưởng, Đàm Chấn Lâm Tổ phó.
2. Tổ chính pháp 5 người, Bành Chân
làm Tổ trưởng.
3. Tổ Ngoại sự 6 người, Trần Nghị
làm Tổ trưởng.
4. Tổ Văn Giáo 10 người, Tổ trưởng
là Lục Định Nhất.
5. Tổ Khoa học 6 người, Tổ trưởng
là Nhiếp Vinh Trăn.
Khi thông báo vấn đề này, Mao đẩy
Chu từ vị trí thứ 3 xuống thứ 6. Như vậy Quốc vụ viện (Chính phủ) trở nên hữu
danh vô thực, vai trò của thủ tướng trở nên mờ nhạt, bị tước quyền lãnh đạo
và quyền quyết sách công việc chính trị, nhất là xây dựng kinh tế của đất
nước. Mao Trạch Đông trực tiếp chỉ huy 5 tổ trên, hình thành “Viện thiết kế
chính trị” do ông ta đứng đầu, lãnh đạo công cuộc xây dựng kinh tế, phát động
phong trào Đại tiến vọt và công xã nhân dân. Các nơi dồn dập phóng “vệ tinh”
về sản lượng lương thực và bông.
|
